آیه کتمانآیه مربوط به پنهان نمودن حق را آیه کتمان گویند. ۱ - منظور از آیه کتمانبه آیه ۱۵۹ سوره بقره که در مذمت و سرزنش کتمان کنندگان حق، نازل شده است "آیه کتمان" می گویند:" ان الذین یکتمون ماانزلنا من البینات والهدی من بعد مابینّاه للناس فی الکتاب اولئک یلعنهم الله و یلعنهم اللاعنون؛ کسانی که دلایل روشن، و وسیله هدایتی را که نازل کرده‌ایم، بعد از آن که در کتاب برای مردم بیان نمودیم کتمان کنند، خدا آن‌ها را لعنت می‌کند. و همه لعن کنندگان نیز، آن‌ها را لعن می‌کنند." ۲ - شأن نزول آیه کتماندر شأن نزول این آیه، "جلال الدین سیوطی" از "ابن عباس" نقل کرده است که:چند نفر از مسلمانان همچون "معاذ بن جبل" و "سعد بن معاذ" و "خارجة بن زید"، از دانشمندان یهود درباره برخی از مطالب تورات - که ارتباط با ظهور و بعثت پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) داشت - سؤال هایی کردند، ولی آنان واقع مطلب و حقیقت امر را کتمان نمودند و توضیحی ندادند؛ بدین مناسبت آیه مورد بحث نازل شد و مسئولیت کتمان حق را به آن‌ها گوشزد کرد. ۳ - عمومیت آیه کتمانروی سخن این آیه، علمای یهود است؛ ولی این معنا هرگز مفهوم آیه را که یک حکم کلی و عمومی درباره کتمان کنندگان حق است، محدود نخواهد کرد. از این روی در کتابهای تفسیری شیعه آمده است که این آیه شامل کتمان فضایل اهل بیت (علیهم‌السلام) نیز می شود. در برخی از روایات آمده که مراد از این آیه،کتمان امامت و خلافت خاندان پیامبر(ص) است. ۴ - مذمت کتماندر مذمت کتمان حق در منابع اسلامی احادیث فراوانی وجود دارد. ۵ - موارد استدلال به آیه کتماندر کتابهای اصول این آیه از ادله "حجیت خبر واحد" به شمار آمده است، بدین بیان که "ماانزلناً دارای مفهوم عام است و شامل احکام شرعی نیز می شود، و احادیث منقول از معصومان -علیهم السلام - از مصادیق "بینات و هدی" است. [۴]
حجتی، محمد باقر، پژوهشی در تاریخ قرآن کریم، ص۹۹-۹۸.
[۵]
سبحانی، جعفر، الایمان و الکفر فی الکتاب و السنة، ج۱، ص۲۵۰.
۶ - پانویس
۷ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۲، برگرفته از مقاله «آیه کتمان». |